Dit artikel over Nezahat Kose, redactielid van deze website, is deze maand (maart 2016) verschenen in ‘Kompas voor het Leven’, een eenmalig tijdschrift over humanistisch en godsdienstig vormend onderwijs.
Het tijdschrift is te downloaden: ‘Kompas voor het Leven’

We zijn als redactie trots op Nezahat en daarom delen we dit artikel met u!
Namens de gehele redactie Hagar Sarah.

Meer informatie over Dienstencentrum GVO en HVO: http://gvoenhvo.nl/kompas-voor-het-leven/

KRITISCH NADENKEN OVER JE EIGEN GELOOF

Een hoogtepunt in de les: toneelspelen!

Vorige week hebben de leerlingen kennis gemaakt met ‘Lotte’, de hoofdfiguur uit een lespakket over kinderrechten. Vandaag bespreken ze het artikel: “Elk kind heeft recht op veiligheid in oorlogssituaties.” De twintig kinderen in de kring denken na over de woorden ‘veiligheid’ en oorlog. Nezahat vraagt: “Kun je ruzie maken zonder geweld?” Ja, dat kan, vinden de kinderen. Ruzie maak je met woorden, zonder schoppen en slaan. Ruzie is niet altijd slecht, het kan verrassend zijn om het niet met elkaar eens te zijn. Oorlog is wél slecht, vinden de kinderen: “Waarom maken mensen oorlog? Waarom willen ze nog meer land? De islam zegt: je moet blij zijn met wat je hebt. Ze hebben toch al land?” Haar buurvrouw vult aan: “Kijk niet naar boven, naar wie meer heeft, maar naar beneden, naar wie minder heeft.” Een ander verzucht: “Ik begrijp eigenlijk niet waarom er oorlog is als een land ook z’n handtekening heeft gezet onder dat kinderrechtenverdrag.” Nezahat beaamt dat: “Ik begrijp het ook niet.”

HELEMAAL IN DE WAR
De kinderen brengen het gesprek al snel op IS en de oorlogssituatie in Syrië. De vingers gaan telkens omhoog: “Dat is niet leuk voor de kinderen die daar wonen.” “IS wil landen innemen die het niet met hen eens zijn.” “Hoe kan IS dat nou doen? IS maakt ook andere moslims dood. In de Koran staat dat je dat niet mag doen.” Een van de jongens heeft iets bijzonders gehoord: “Ik heb gehoord dat Amerika geld geeft aan IS om wapens mee te kopen en oorlog te voeren.” Nezahat vraagt: “Wat denk jij zelf? Hoe zit dat dan? President Obama helpt toch juist tegen IS?” Nou, hij denkt dat er een deel is van Amerika, waar Obama niet bij hoort, dat geld geeft aan IS. Juf Nezahat steekt haar armen in de lucht: “Ik raak er helemaal van in de war. Net als jullie. We begrijpen niet hoe het precies zit in de wereld, maar we kunnen wel bedenken wat wij zelf moeten doen om kinderen te beschermen in oorlogssituaties. Los je problemen op door de schuld aan de ander te geven?” Nee. De kinderen laten spontaan zien dat als je naar iemand wijst, er nog vier vingers naar jezelf wijzen.
De leerlingen hebben zich al verheugd op het tweede deel van de les: het toneelstuk. Ze spelen “Het verhaal van de echo”. Ze leren eruit dat als je zelf iets zegt of doet, je dat – als een echo – terugkrijgt.

Juf Nezahat: Mijn bijdrage aan het islamonderwijs in Nederland is samen te vatten als: ‘het stimuleren van het bewustzijn van de behoefte van kinderen om, ook als het om geloof gaat, je eigen ontdekkingsreis te mogen maken’.
Dat sluit aan bij een andere persoonlijke passie, het actief deelnemen aan de interreligieuze dialoog’. 

EEN KIND VOL VRAGEN
Nezahat Köse (1969) werd in Turkije geboren en groeide op in Hellevoetsluis. Na het VWO volgde ze een particuliere opleiding voor vakleerkracht islam in Turkije en studeerde ze Arabisch, islamitische filosofie en sociologie aan de Islamitische Universiteit Rotterdam (IUR). Zij geeft IGO op zes openbare scholen in Rotterdam en omgeving. Ze doet dit werk al bijna twintig jaar, eerst vrijwillig, toen als freelancer, nu met een vaste aanstelling: “Fijn dat het nu allemaal zo goed geregeld is met salaris en pensioen. Er is meer opleidingsmateriaal en ik ga graag naar de Sectordag. Hier op De Bloemhof in Rotterdam-Zuid werk ik al vijf jaar prettig samen met het team. Ik heb vrijwel alle kinderen van groep 4 tot en met 8 in mijn lessen.”
Nezahat: “Ik had als kind zelf heel veel vragen. Toen ik een keer werd gevraagd om in te vallen als juf en in die klas zat, herleefde dat gevoel weer. Dat ik dóór wilde vragen, nadenken over wat voor mij waar was. Daarom wil ik de kinderen zelf leren denken. In deze Rotterdamse buurt moest ik veel ‘oefenen’ met de kinderen. Het kostte wel een paar jaar om ze opener te leren denken. Is alles waar wat op internet staat? Kinderen krijgen soms heel vaste overtuigingen mee: “Mijn vader zegt…” Of: “Zo is het, juf!” Dan is de uitdaging om dat zwart-witdenken te doorbreken. Ik vraag altijd: kan het niet allebei? En-en? Bij de herdenking van de aanslagen van 13 november ben ik twee minuten stil geweest met de kinderen. Een minuut voor de slachtoffers in Parijs en een minuut voor de vluchtelingen uit de conflictgebieden in de islamitische landen.
Of ik maak de situatie kleiner. Hoe gaan wij, hier, vandaag, in de klas met zulke vragen om? In deze groep zit bijvoorbeeld een Hindoeïstisch jongetje met de naam van een Hindoe-godheid. Ik heb de kinderen gevraagd: “Is hij dan een ongelovige?” Nee, natuurlijk vonden zijn klasgenoten dat niet. Door het dichtbij te halen, daag ik de kinderen uit om kritisch na te denken en daar respectvol hun mening over te geven.”

Krijgt Nezahat reacties uit de moskee, bijvoorbeeld als zij in de klas een andere visie heeft dan de meester van de moskee? “Nee, maar ik zou het wel willen. Om de discussie te openen, waarbij ik altijd teruggrijp naar de bronnen. Ook bij de derde en vierde generatie moslims in Nederland mis ik vaak nog de diepgang in het vertalen van de Koran naar de context van nu. Daar kunnen wij ons nog in oefenen. Daarom is het belangrijk dat we vanuit onze eigen overtuiging met de kinderen praten over wat het geloof betekent in het dagelijks leven. Zo leren zij, in rust, vanuit zichzelf te spreken.”
Nezahat is ook betrokken bij de ontwikkeling van lesmateriaal voor IGO en bij de begeleiding van andere IGO-docenten. Haar belangrijkste advies aan collega’s: “Heb er lol in. En niet alleen jijzelf, ook de kinderen. Het is best moeilijk nu er zoveel aan de hand is in de moslimgemeenschap, maar plezier is wel belangrijk. Ze moeten ook met plezier op IGO terugkijken. En graag naar de lessen komen.”

ONDERSTEUNEN
Wim Pak is directeur van De Bloemhof, waar 340 kinderen op zitten. Wim: “Op obs Bloemhof werken we met zes uur leertijduitbreiding binnen het reguliere programma, daarnaast kunnen we makkelijk een uur IGO organiseren. Kinderen hebben bovendien simpelweg recht op de lessen.” Wim is heel enthousiast over de IGO-lessen van Nezahat en wijst erop dat er ook kinderen graag naar toe gaan, die geen moslim-achtergrond hebben: “De lessen helpen hen zich te oriënteren op de wereld en zijn belangrijk voor hun eigen geestelijke groei. Zo kunnen ze gemakkelijker hun pad vinden in hun eigen geloofsbelevenis. Door de wereldactualiteit worden moslimkinderen momenteel uitgedaagd om een ‘extremer’ standpunt in te nemen, terwijl ze aan de andere kant soms niet geaccepteerd worden vanwege hun geloof, waardoor kinderen weer tot een extremer standpunt gedwongen worden. Dat is allebei niet goed en daarom is het belangrijk dat ze leren nadenken over het geloof dat zij zélf hebben. Als school kunnen we hen – mede door IGO – ondersteunen in dat groeiproces.”