EPIL: een ‘reizende studie-karavaan’

Veertig vrouwen kwamen samen, van 30 september tot 7 oktober 2012, in het Dominicanenklooster in Huissen. Vrouwen met heel diverse islamitische en christelijke levensovertuigingen en variërend in leeftijd van twintig tot zeventig jaar. Twee jaar geleden zijn zij samen aan een boeiende reis door Europa begonnen. Op zoek naar hun eigen identiteit, op zoek naar wat hen met elkaar verbindt en waarin ze zich onderscheiden. Met al hun verschillen zoeken ze daarover het gesprek met elkaar.

Deze vrouwen zijn deelneemsters van EPIL, European Project for Interreligious Learning, opgericht door interreligieuze dialoog-experts Reinhild Traitler en Teni Pirri-Simonian. Een internationaal project waarin Zwitserland, Oostenrijk, Bosnië-Herzegovina, Libanon en Nederland (in samenwerking met Duitsland) participeren. Elk deelnemende land heeft een gelijk verdeeld aantal moslim- en christenvrouwen afgevaardigd. Deze groep van ruim 40 deelneemsters komt eens per half jaar een week bij elkaar voor diverse studieactiviteiten. Zij hebben verschillende werkervaringen. Deze liggen veelal op het vlak van religie, sociale beroepen en onderwijs. Het doel is om het geleerde en de ervaringen opgedaan tijdens het EPIL-traject om te zetten naar de dagelijkse (beroeps-) praktijk.

In gesprek met elkaar

In gesprek met elkaar

In het voorjaar van 2011 werd de eerste studieweek georganiseerd in Zwitserland met als thema: ‘Difference and the Search for Identity – Confronting Different Religious, Cultural and Social Traditions’. Het thema van de week in Oostenrijk in het najaar 2011 was ‘Historic Memories and Present-Day Realities – Difficult Interactions’. De derde EPIL week vond plaats in mei 2012 in Bosnië-Herzegovina rondom het thema: ‘Conflict and the potential for Pluralism- Analysing the Use and Misuse of Religion’. De vierde EPIL week werd gehouden in Huissen, Nederland, van 30 september tot en met 7 oktober 2012. Het thema van deze week was ‘The Challenge of Migrant Communities: Revisiting Integration’. Voor meer inhoudelijke en organisatorische informatie over het gehele studieproject zie www.epil.ch.

Module IV ‘The Challenge of Migrant Communities: Revisiting Integration’

De deelneemsters werden meegenomen in de geschiedenis én huidige context van Nederland als migrantenland. De openingslezing van de studieweek werd verzorgd door prof. dr. Manuela Kalsky, directeur van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving (DSTS), oprichter van het webproject Nieuwwij.nl en bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit. Zij schetste de Nederlandse situatie en betoogde dat religieuze organisaties zoals kerken en islamitische geloofsgemeenschappen over hun eigen grenzen heen moeten (durven) kijken. Een ‘nieuw wij’ kan niet gezien worden als een nieuwe eenheid, maar kan alleen gevonden worden als we in diversiteit leren denken en zien.
Om deze Nederlandse diversiteit aan religieus en culturen kracht bij te zetten waren er de rest van de week gastsprekers en workshopgevers uit diverse richtingen. Zo waren er op dinsdag 2 oktober lezingen over de ontwikkelingen van het Jodendom, migrantenkerken en de Islam.

Naima Azough in gesprek met Petra Stienen

Naima Azough in gesprek met Petra Stienen

 
Publieksdebat

Onder leiding van voormalig Groen-Links politica Naima Azough vond er op woensdagavond 3 oktober een debat plaats met voorafgaand dialoogbuffet in de Nieuwe Liefde in Amsterdam. Deelnemers aan dit debat waren Andrée van Es, wethouder in Amsterdam, Klaas van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland, Kürsat Bal, vertegenwoordiger van het Contactorgaan Moslims en Overheid  en Midden-Oostendeskundige Petra Stienen.

 

Bij dit debat waren ongeveer 200 gasten aanwezig, waaronder de 40 EPIL-deelneemsters. Het gesprek ging over de plaats en de rol van Nederland in Europa en de wereld, integratie en migranten in de huidige samenleving, over het belang van verbindingen en over de betekenis van religie in een samenleving. Met name voor de niet-Nederlandse EPIL-deelneemsters was dit een verrassende en interessante kennismaking met de Nederlandse cultuur. Overdag hadden de vrouwen bezoeken afgelegd aan verschillende religieuze gebouwen in Amsterdam met elk een rijke ervaring aan multiculturele en interreligieuze contacten: de Mozes en Aäronkerk, de Blauwe Moskee in Slotervaart en de Portugese Synagoge.

Links: in de Blauwe Moskee Midden: in de Portugese Synagoge Rechts: in de Mozes en Aäronkerk

Links: in de Blauwe Moskee Midden: in de Portugese Synagoge Rechts: in de Mozes en Aäronkerk

Trialoog
Hoewel binnen het EPIL project de interreligieuze dialoog gevoerd wordt tussen vrouwen die zich op een of andere wijze verbonden voelen met de Islam of het Christendom, kreeg het Jodendom in deze Nederlandse module nadrukkelijk haar eigen plaats en rol. De recente oorlog en de huidige politieke spanningen tussen Libanon en Israël waren voelbaar in het debat tussen de Nederlandse rabbi in opleiding Esther Hugenholtz en de deelneemsters vanuit Libanon.
Dat EPIL een vredesproject is, bleek uit de toenadering en de bereidheid van beide kanten in dit debat om te proberen elkaar te begrijpen zonder daarbij de eigen identiteit te verliezen. Ook in het bezoek aan de Portugese Synagoge werden de geschiedenis en de hedendaagse situatie van het Jodendom in Nederland belicht.

Het Jodendom, het Christendom en de Islam in beeld

Het Jodendom, het Christendom en de Islam in beeld

 

Een bezoek aan Keulen
In samenwerking met Duitsland vond er tevens een eendaagse excursie naar Keulen plaats. Daar begonnen de vrouwen de dag met een presentatie over de eeuwenlange geschiedenis van migrantenvrouwen in Keulen en een bezoek aan de Dom. In de middag bezochten zij een Turkse moskee in de migrantenwijk van de Keupstrasse en vond een ontmoeting plaats met leden van de Interreligieuze Raad van Keulen. Op deze wijze maakten de deelneemsters kennis met het Duitse perspectief op migratie en interreligieuze dialoog- en samenwerking.

Luisteren naar een presentatie over Keulse vrouwen

Luisteren naar een presentatie over Keulse vrouwen

(Inter-) religieuze dialoog
In het EPIL-project wordt op verschillende manieren dialoog gepraktiseerd en geoefend. Er zijn de formele lezingen en de verwerking ervan in kleine groepen en er zijn de informele gesprekken tussen de programmaonderdelen door. In de dagelijkse interreligieuze vieringen wordt in verbondenheid spiritualiteit ervaren. Het gezamenlijk lezen van heilige teksten uit de Koran en uit de Bijbel is een oefening in respect en behoedzaamheid. Nieuw in deze Nederlandse module was de ervaring om dialoog te voeren op een ander niveau, het niveau van hart en lichaam, door de workshop ‘werken met lichaamstaal’ onder leiding van Riëtte Beurmanjer, en de verschillende creatieve workshops zoals Turkse Ebru-kunst, bibliodrama en meditatief schilderen.

Nederland door de ogen van een ander
Het was bijzonder om gastvrouw te zijn van ons eigen land. Kijkend door de ogen van niet-Nederlanders valt vooral op dat levensbeschouwing en religie zich in ons land steeds hebben te verstaan met de seculiere meerderheid. Het verlies van vanzelfsprekende, door religieuze zuilen gevormde, verbanden roept de vraag op nieuwe mogelijkheden en kansen voor verbondenheid. Deze nieuwe verbindingen kunnen alleen maar gevonden worden als er tegelijk respect en ruimte is voor verschil en individualiteit.
EPIL wil een bescheiden bijdrage leveren aan het met een ander samenleven, in vrede en met vreugde. Ook in Nederland. Door het leren ‘verstaan’ van de ander kan het ‘nieuwe wij’ dichterbij gebracht worden.

Bezinnen op de week

Bezinnen op de week

Organisatie en financiering
Namens Nederland is het DSTS de hoofdorganisator van het project. Dr. Geertje de Vries (Hogeschool Inholland) en dr. Stella van de Wetering (Hogeschool Inholland/ Vrije Universiteit) zijn verantwoordelijk voor de begeleiding van de Nederlandse EPIL-studenten en medeverantwoordelijk voor de inhoudelijke opzet en uitvoering van het programma van de Nederlandse module. Nora Asrami is vanuit het DSTS verantwoordelijk voor de coördinatie van het project. Martina Heinrichs, coördinator Dominicanenklooster Huissen, was mede verantwoordelijk voor de organisatie rondom de accommodatie gedurende de studieweek.

De Nederlandse EPIL-module is tot stand gekomen dankzij financiële bijdragen van onder andere Commissie Projecten in Nederland, Kerk en Wereld, Oasefonds, de Amerikaanse ambassade te Den Haag, Dominicanen Nederland en verschillende congregaties en orden.

Verslaglegging door Geertje de Vries, Marleen Purmer (deelneemster EPIL) en Nora Asrami

Reacties zijn gesloten.